Forum “Conversion to Islam”/“Memeluk Islam” – ISA Bukan Penyelesaian - Bhg 1
Malaysia Negara SEKULAR?
Ramai orang bertanya kepada saya apabila isu mengenai Islam dibincang dan dipersoalkan melalui forum awam atau wacana yang boleh menimbulkan sensitiviti. Yang terbaru forum bertajuk “Conversion to Islam: Article 121 (1A) of the Federal Constitution, Subashini and Shamala Revisited” yang dianjurkan oleh Majlis Peguam Malaysia (the Bar Council Malaysia) yang hanya sempat berlangsung kira-kira 1 jam sebelum ianya diberhentikan atas arahan PDRM kerana desakan sekumpulan kira-kira 500 orang Islam yang memprotes forum tersebut. Forum tersebut berlangsung di bangunan ibupejabat Majlis Peguam di Kuala Lumpur pada hari Sabtu lalu.
Forum tersebut hanya satu contoh dari pelbagai perbincangan atau dialog terbuka kepada orang ramai. Ia bukannya majlis ilmu yang eksklusif atau wacana khusus di kalangan ilmuan di pusat-pusat pengajian.
Bagi menjawab persoalan seperti ini, mungkin perlu kepada suatu penyelidikan ilmiah, namun kepada orang awam saya percaya tidak sukar untuk difahami mengapa pada masa-masa kebelakangan ini, agama Islam sering dikontroversi atau dipertikaikan samada kedudukan Islam dalam Perlembagaan sebagai agama Persekutuan Malaysia atau akta/enakmen Pentadbiran Islam di negeri-negeri. Bahkan kadang-kadang penguatkuasaan sebahagian undang-undang Pentadbiran Islam itu sendiri dihalang oleh pimpinan politik pihak yang berkuasa sendiri (UMNO/BN).
Hari ini pihak-pihak yang mempersoalkan perkara-perkara tersebut atau menjadikannya isu-isu sensitif bukan semata-mata orang bukan Islam. Malah sebahagian yang menjadi aktivis dan mengepalai “gerakan” mempertikai hukum-hakam Islam yang qat‘ie terdiri dari golongan intelektual muslim. Sekadar contoh, nama-nama seperti Kassim Ahmad, Farish A Noor, Malik Imtiaz Sarwar, Haris Ibrahim, Akbar Ali, Zaid Ibrahim, Zainah Anwar dan Shad Saleem Faruqi adalah golongan yang aktif menyertai perbincangan baik melalui penulisan atau forum-forum awam.
Sebenarnya perkara seperti ini tidak timbul serta-merta. Ia adalah natijah dari suatu proses yang panjang sejak negara mencapai kemerdekaan hampir 51 tahun yang lalu apabila kedudukan Islam sebagai Agama Persekutuan (Artikel 3 (1) Perlembagaan Persekutuan) ditafsir hanya sebagai religion yang difahami oleh Barat/bukan Islam. Ia ditafsirkan sebagai agama yang hanya mencakupi hubungan manusia dengan Tuhan dan perkara-perkara berbentuk ritual dan upacara semata-mata. Akibatnya negara (dulunya Tanah Melayu) dianggap sebuah negara SEKULAR. Walaupun terdapat peruntukan yang memberi kuasa kepada kerajaan negeri (di mana DYMM Raja-Raja menjadi Ketua Agama Islam), namun Islam masih ditafsirkan dalam perkara yang berkaitan dengan perkara ibadat khusus dan hal ehwal peribadi dan kekeluargaan sahaja.
Era Tunku Abdul Rahman
Semenjak Perdana Menteri yang pertama, Almarhum Tunku Abdul Rahman Putra Al-Haj, Malaysia ditegaskan sebagai negara SEKULAR terutama apabila ada saranan-saranan untuk melaksanakan syariah Islam atau apa jua sistem pemerintahan Islam. Bagaimanapun, kerja mengislamkan orang bukan Islam tidak pernah menimbulkan sebarang masalah. Tiada pihak yang mempertikaikan pengislaman samada individu atau kumpulan. Tunku sendiri mengetuai usaha dakwah di seluruh negara apabila beliau menubuhkan Pertubuhan Kebajikan Islam Malaysia (asalnya Malaya) yang dikenal dengan PERKIM.
Di Sabah pula diketuai oleh Tun Datu Haji Mustapha bin Datu Harun melalui United Sabah Islamic Association (USIA). Di Sabah, orang Kadazan memeluk Islam beramai-ramai (saya pernah mengislamkan orang Kadazan di Majlis Pengislaman beramai-ramai di kediaman Tun Datu Mustapha sekitar tahun 1975). Di Semenanjung, PERKIM mengislamkan penganut Buddha atau Taoisme dari kaum Cina dan penganut Hindu dari kaum India. Antara yang awal-awal memeluk agama Islam melalui PERKIM ialah Ong Yoke Lin yang kemudian dikenal dengan Tun Dato’ Seri Haji Omar Yoke Lin, seorang tokoh MCA.
Era Tun Abdul Razak
Dalam era pemerintahan Tun Abdul Razak selama lebihkurang 5 tahun, negara ditumpukan kepada perpaduan masyarakat pelbagai kaum berasaskan kepada Dasar Ekonomi Baru. Akibat tragedi berdarah 13 Mei 1969, pembangunan warganegara ditekankan kepada persefahaman dan saling mengerti di antara Melayu dan bukan Melayu melalui majlis-majlis perhimpunan mahabbah (lebih dikenal dengan muhibah). Tidak timbul sebarang isu tentang Islam dalam hubungan dengan bukan Islam. Namun Malaysia tetap sebuah negara SEKULAR tetapi tidak diwar-warkan oleh Tun Razak. Malah di zaman beliaulah meningkatnya pentadbiran Islam apabila ditubuhkan Bahagian Agama di Jabatan Perdana Menteri (JPM) yang kini dikenal dengan Jabatan Kemajuan Islam Malaysia (JAKIM). Penubuhan Bahagian Agama di JPM adalah hasil penyertaan PAS dalam kerajaan campuran dengan Perikatan yang kemudian berubah menjadi Barisan Nasional (BN).
Melalui Institut Dakwah dan Latihan Islam di Bahagian Agama JPM (lebih dikenal dengan Pusat Islam), di mana saya sendiri dilantik menjadi pengarahnya, kegiatan dakwah beranjak paradigmanya ke arah memberikan pemahaman dan penghayatan Islam sebagai Ad-Deen yang syumul kepada generasi muda, para pelajar, pegawai serta kakitangan kerajaan dan pasukan polis dan tentera. Malah kami telah merancang untuk membawa dakwah ke Istana Negara. Tun Razak bersetuju dengan perancangan itu kira-kira 2 minggu sebelum beliau meninggal dunia. Tidak pernah timbul pun isu-isu melibatkan Islam seperti yang ada sekarang.
Era Tun Hussein Onn
Dalam zaman Tun Hussein Onn, keadaan dakwah kurang menggalakkan. Beliau yang terlatih sebagai pegawai tentera begitu jelas sikap SEKULARnya. Kegiatan dakwah mulai tersekat, saya masih ingat apabila satu kumpulan pegawai tentera yang sepatutnya menghadiri kursus kefahaman Islam dibatalkan atas arahan Kementerian Pertahanan yang diterajui sendiri oleh Perdana Menteri Tun Hussein Onn. Alasannya kerana kumpulan pertama seramai 35 orang dikatakan membawa masalah kerana ada di kalangan mereka yang tidak bersedia lagi menandatangani inbois pembelian arak di mes pegawai tentera selepas mengikuti kursus kefahaman Islam di bawah pimpinan saya. Saya sendiri dipanggil oleh Timbalan Perdana Menteri, Dr Mahathir mengenai perkara ini.
PAS Ditendang Keluar BN
Akhirnya, PAS diusir dari anggota gabungan BN dan kerajaan Kelantan yang diperintah PAS digantung apabila keadaan darurat diisytiharkan oleh Perdana Menteri. Dalam PRU 1978, PAS menerima kekalahan teruk dan Kelantan tumbang ke tangan BN Kelantan yang diterajui Tengku Razaleigh Hamzah. Pertarungan politik antara UMNO-PAS melonjak kembali. Pusat Islam yang aktif selama kira-kira 5 tahun bersama dengan Yayasan Dakwah Islamiah Malaysia (YADIM) menjadi muram akibat penyingkiran PAS. Ustaz Hassan Shukri, Timbalan Yang Dipertua YADIM, terpaksa disingkirkan atas arahan Perdana Menteri walaupun Yang Dipertuanya, Tun Syed Nasir tidak begitu selesa dengan penyingkiran Ustaz Hassan itu. Saya sendiri ditukarkan ke Kementerian Pelajaran selepas berjaya melaksanakan Bulan Dakwah di seluruh negara dengan kerjasama YADIM dengan penyertaan penceramah-penceramah dari pimpinan PAS yang sudah meninggalkan BN. Pada tahun 1990 Tun Hussein Onn meninggal dunia dan Malaysia nampaknya lebih jelas SEKULARnya.
Era Dr Mahathir
Tibalah zaman pemerintahan Dr Mahathir Mohammad yang berkuasa selama kira-kira 22 tahun. Dr Mahathir semasa menjadi Timbalan Perdana Menteri adalah Menteri Pelajaran yang begitu tegas menghadapi pelajar-pelajar yang aktif dalam dakwah (pro-Islam) terutama pelajar-pelajar Malaysia di United Kingdom dan Amerika Syarikat. Beliau menulis sebuah buku berjodol “Cabaran” yang menggambarkan pemikiran beliau terhadap Islam dan gerakan dakwah. Buku tersebut mengandungi ayat-ayat Al-Quran dan hadis-hadis nabi bagi mengukuhkan hujah-hujah beliau untuk mencabar sesiapa yang tidak bersetuju dengan pandangan beliau mengenai Islam/dakwah. Pada suatu peringkat ketika beliau baru dilantik menjadi Timbalan Perdana Menteri dan masih menjawat jawatan Menteri Pelajaran, beliau bercadang hendak mengharamkan sebuah buku berjodol “The Milestone” (terjemahan “Maalima fit-Tariq” - Syed Qutb Asy-Syahid). Beliau melihat buku itu menjadi punca lahirnya kumpulan pelajar-pelajar Malaysia di luar negara yang beliau kategorikan sebagai pelampau.
Bagaimanapun setelah berlaku dialog antara saya, Dr Kamal Hassan dan beberapa orang lagi, beliau menunda hasratnya itu. Dalam tempoh pemerintahan beliau, gerakan dakwah mengalami pelbagai tekanan dan tohmahan. Dr Mahathir menggunakan pelbagai strategi dan pendekatan untuk menghadapi PAS dan gerakan Islam. Kebimbangan beliau bahawa PAS akan berganding bahu dengan ABIM mendorongkan Dr Mahathir mengisytiharkan program penerapan nilai Islam dalam pentadbiran negara. Beliau menjanjikan penubuhan Universiti Islam Antarabangsa dan Bank Islam Malaysia, bahkan beliau berjanji akan menutup kasino di Genting Highlands. Dengan strategi inilah, beliau berjaya membawa masuk Presiden ABIM, Saudara Anwar Ibrahim (kini DSAI). ABIM sendiri hampir kehilangan arah beberapa ketika, nak sokong UMNO tak kena, tak sokong PAS pula agak menghairankan kerana ketika PAS menyertai kerajaan campuran Perikatan BN, pimpinan ABIM tidak begitu selesa menerimanya.
Selama 20 tahun lebih, Dr Mahathir menghentam PAS dengan menggunakan strategi mempertikai dan mempersoalkan hukum-hakam Islam hatta sampai kepada amalan sunnah menyimpan janggut dan berserban pun tidak terlepas dari serangan beliau. Program ibadah seperti qiamullail, usrah, derma jihad, pendidikan pra-sekolah PAS (PASTI) tidak sunyi dari serangan Dr Mahathir. Dalam era beliaulah, beberapa kali percubaan mengharamkan penggunaan perkataan “Islam” pada nama parti PAS dilakukan hingga sampai ke peringkat menggunakan Majlis Fatwa Kebangsaan dan Persidangan Majlis Raja-Raja. Namun percubaan itu gagal apabila Majlis Raja-Raja tidak berkenan dengan cadangan tersebut. Dr Mahathir pernah mencadangkan kepada Majlis Raja-Raja supaya jawatan mufti di negeri-negeri dihapuskan dan hanya seorang mufti dilantik di peringkat kebangsaan, tetapi cadangan Dr Mahathir itu tidak diperkenan oleh Majlis Raja-Raja. Bahkan seluruh rakyat negara dan semua DYMM Raja-Raja masih ingat Rapat Umum di seluruh negara yang dibuat dalam pemerintahan Dr Mahathir untuk mendapatkan sokongan rakyat meminda Perlembagaan mengenai imuniti Raja-Raja. Beliau berjaya berbuat demikian apabila pindaan perlembagaan mengenainya diluluskan di Parlimen pada tahun 1986.
Dr Mahathir seorang yang terkenal pintar berdebat dan berhujah, dan diakui pembacaan beliau sangat meluas, kerana itu beliau mampu mempengaruhi pemikiran rakyat untuk menolak sebahagian hukum-hakam yang terkandung secara nas dalam Al-Quran atau As-Sunnah. Yang lebih penting, beliau sangat berani memberikan pendapatnya, hatta dalam perkara yang boleh menjejaskan aqidah seorang muslim. Di sana-sini apabila beliau berucap terutama dalam Perhimpunan Agung UMNO, ada saja isu tentang Islam yang beliau pertikaikan. Tidak ada sebarang ulama’ dalam UMNO yang berani menyanggah beliau samada yang berjawatan dalam kabinet atau di luar kabinet. Berucap di luar negara pun, pernah beliau mengatakan undang-undang hudud seperti yang tersebut di dalam Al-Quran adalah zalim atau tidak adil seperti hukum potong tangan ke atas pencuri, kerana menurutnya, ia menyebabkan pesalah tidak boleh lagi membuat kerja untuk menyara hidup.
Berkali-kali beliau menyarankan supaya Al-Quran ditafsirkan semula mengikut keadaan semasa. Hukum-hakam dalam kitab feqah perlu dikaji dan diubahsuai selaras dengan zaman moden hari ini. Kesemua ini adalah gara-gara yang membawa kepada fenomena yang kita saksikan pada hari ini. Dr Mahathir begitu tegas memberi amaran kepada Tok Guru Nik Abdul Aziz Nik Mat supaya beliau tidak cuba melaksanakan Kanun Jenayah Syariah negeri Kelantan pindaan 1993, yang mengandungi undang-undang hudud. UMNO di bawah pimpinan Dr Mahathir melahirkan pemimpin-pemimpin yang berani mempertikai hukum Islam dan mencabar perintah-perintah Allah. Kesemuanya dilakukan hanya kerana menentang PAS supaya tidak dapat mempengaruhi masyarakat Islam menyokong perjuangannya.
Dalam zaman Dr Mahathir, pelbagai label dan jenama buruk diberi kepada PAS atau gerakan Islam. Istilah pelampau, ekstremis, ajaran sesat, mental block dan jumud adalah perkara biasa yang dilemparkan kepada orang PAS. Selepas peristiwa 11 September 2001, istilah-istilah tersebut dipakej dalam satu istilah global yang dicipta oleh George Bush iaitu “Islamic Terrorism”. Dalam pakej ini termasuklah Jemaah Islamiyah (JI) dan Kumpulan Mujahidin Malaysia (KMM). Akibatnya, kerajaan Pusat di bawah pimpinan Dr Mahathir menarik bantuan per kapita kepada Sekolah Agama Rakyat (SAR) atas alasan sekolah-sekolah tersebut melahirkan terroris Islam seperti yang dibisikkan oleh Donald Rumsfeld, Setiausaha Pertahanan Amerika kepada Menteri Pertahanan Malaysia, Najib Tun Razak selepas peristiwa 11 September 2001.
Tiba-tiba kira-kira 3 minggu selepas 11 September itu, Dr Mahathir mengisytiharkan Malaysia adalah sebuah negara Islam. Beliau membuat pengisytiharan itu ketika merasmikan Perhimpunan Agung parti Gerakan di Kuala Lumpur pada 29 September 2001. Dr Mahathir berbuat demikian kerana menyahut cabaran Presiden PAS supaya beliau mengisytiharkan Malaysia sebagai sebuah negara Islam. Mahathir mendakwa Malaysia memang layak diisytiharkan sebagai sebuah negara Islam kerana ianya sebuah negara anggota OIC dan Malaysia mempunyai penduduk majoritinya beragama Islam. Lebih penting lagi kerajaan Malaysia diterajui oleh orang Islam di mana Perdana Menteri dan ramai Menteri Kabinetnya adalah orang Islam.
Dr Mahathir dengan bangganya mengatakan bahawa dengan pengisytiharan tersebut, kerajaan yang dipimpin beliau terus didokong oleh rakan-rakan komponennya dari parti-parti yang bukan muslim seperti MCA, MIC, Gerakan, PBS, SUPP dan lain-lain.
Tidak ada mana-mana pihak dalam BN persoalkan konsep negara Islam Malaysia yang diumumkan Dr Mahathir. Dr Mahathir pun tidak menjelaskan samada Malaysia masih sebuah negara SEKULAR atau SEKULARISME Malaysia sudah berakhir. Beliau cuma menegaskan bahawa tanpa melaksanakan undang-undang hudud tidak semestinya kelayakan menjadi negara Islam itu gugur. Apahal pun mulai 29 September 2001, Malaysia adalah sebuah negara Islam. Beliau berhujah bahawa semua negara Islam anggota OIC tidak pun melaksanakan undang-undang hudud (sebenarnya ini tidak tepat). Pemerintahan Dr Mahathir berakhir pada 31 Oktober 2003.
Era Abdullah Ahmad Badawi
Abdullah yang mesra dipanggil “Pak Lah” menerajui pemerintahan negara Malaysia sebagai negara Islam OIC dalam senario “Islam sebagai Ad-deen” yang terus ditegaskan oleh PAS dengan rakannya parti Keadilan (sekarang PKR) melalui manifesto Barisan Alternatif (BA) PRU Ke-10 1999 kepada PRU Ke-12 2004. Pak Lah tidak gunakan strategi “penerapan nilai islam dalam pentadbiran” yang digunakan oleh Dr Mahathir. Beliau tentu saja tidak mahu ikut pendekatan BA yang menjadikan Islam sebagai Ad-Deen. Maka Pak Lah mencipta sendiri pendekatan beliau dengan membawa “Islam Hadhari”.
Beliau mempromosikan Islam Hadhari ke sana dan ke mari, di dalam dan luar negeri. Pegawai dan kakitangan jabatan dan agensi kerajaan dan swasta wajib mengikuti kursus-kursus mengenai Islam Hadhari. Pelajar-pelajar universiti, badan-badan NGO juga diberi kursus mengenai Islam Hadhari. Pak Lah mahu membuktikan beliau Perdana Menteri yang lebih memahami dan menghayati Islam daripada mantan bosnya Dr Mahathir. Kebetulan Malaysia mengetuai negara-negara anggota OIC sebagai pengerusi, maka Islam Hadhari dipromosikan kepada negara-negara anggota melalui pelbagai seminar dan forum antarabangsa.
BN di bawah pimpinan Abdullah Badawi memenangi lebih 2/3 majoriti dalam PRU Ke-11 2004. Islam Hadhari seolah-olah mengukuhkan kedudukan negara Islam Malaysia yang diserahkan oleh Dr Mahathir kepada Pak Lah. Bagaimanapun, penyerahan pimpinan kepada Pak Lah dilakukan oleh Dr Mahathir secara separuh hati kerana hasrat beliau sebenarnya hendak menyerahkan kepimpinan negara kepada Najib Tun Razak. Sepanjang kempen mewar-warkan Islam Hadhari, Pak Lah tidak disertai oleh Timbalannya, Najib Tun Razak dan juga Menteri-menteri Kabinetnya. Berkemungkinan Najib pun tak faham, apa itu Islam Hadhari kerana Dr Mahathir sendiri mempertikaikan Islam Hadhari itu. Tentu sajalah Najib cenderung kepada pendirian Dr Mahathir mengenai Islam Hadhari. Bagaimanapun, Tan Sri Dr Abd Hamid Othman, Penasihat Agama kepada Perdana Menteri, bersama-sama Datuk Mohd Nakhaie, Yang Dipertua YADIM, berkerja keras membantu Pak Lah meng”hadhari”kan Islam di seluruh negara. Hampir kesemua mufti-mufti diajak mengaminkan Islam Hadhari itu.
Dengan penuh keyakinan, Pak Lah mahu membuktikan beliau lebih berjaya daripada Dr Mahathir dalam pentadbiran negara dengan menggunakan pendekatan 10 prinsip Islam Hadharinya yang langsung tiada kaitan dengan penerapan nilai Islam Dr Mahathir. Beliau juga mahu membuktikan kepada PAS bahawa UMNO di bawah pimpinannya tidak kurang Islamiknya daripada PAS yang sering dituduh oleh UMNO memperalatkan agama untuk kepentingan politik.
Pak Lah berasa aman dengan Islam Hadharinya menerajui kerajaan BN yang berjaya menumbangkan kerajaan PAS Terengganu, mencemaskan kerajaan PAS Kelantan dengan kemenangan majoriti tipis 2 kerusi, dan mengalahkan hampir semua anggota Parlimen PAS dan Keadilan yang menang dalam PRU Ke-10 1999. Pak Lah seolah-olah berjaya membawa majoriti rakyat Malaysia melupai bahawa Malaysia negara SEKULAR. Tiba-tiba ketenangan Pak Lah dengan Islam Hadharinya dikejutkan oleh tindakan 9 orang Menteri Kabinetnya yang bukan Islam dari parti-parti komponennya yang terdiri dari MCA, MIC, Gerakan, PBS, SUPP dan lain-lain. Mereka menyerahkan satu memorandum kepada Abdullah Badawi menuntut supaya Artikel 121 (1A) dalam Perlembagaan Persekutuan supaya dimansuhkan. Mereka mendakwa peruntukan tersebut menghalang kebebasan beragama di kalangan bukan Islam kerana peruntukan itu memberi bidang kuasa mutlak kepada Mahkamah Syariah untuk memutuskan kedudukan Islam seseorang yang meninggalkan agama tersebut samada ia sabit murtad atau ia masih tetap seorang muslim. Artikel 121 (1a) ini sebenarnya merupakan jantung kepada negara Islam Malaysia yang diumumkan oleh Dr Mahathir. Peruntukan ini dibuat dalam pindaan Perlembagaan pada September 1988. Saya kurang pasti tarikhnya, samada jatuh pada tarikh yang sama dengan pengumuman Dr Mahathir bahawa Malaysia negara Islam.
Memorandum 9 Menteri Kabinet bukan Islam itu merupakan ledakan rasa tidak puas hati golongan orang bukan Islam yang paling bersejarah selepas negara mencapai kemerdekaan 5 dekad. Memorandum itu juga merupakan pakej bantahan rasmi rakan-rakan UMNO dalam komponen BN terhadap negara Islam yang diumumkan Dr Mahathir kira-kira 4 tahun sebelum peristiwa bersejarah ini.
Selepas peristiwa bersejarah ini, berderetanlah timbulnya isu-isu mempertikaikan Islam yang ditaja oleh Majlis Peguam dan pelbagai kumpulan pejuang hak asasi manusia. Ini termasuklah rancangan penubuhan Inter Faith Commision of Malaysia (IFCM), public forum entitled “Federal Constitution: Protection for All”, Malaysian Consultative Council of Buddhism, Christianity, Hinduism, Sikhism and Taoism (MCCBCHST) dan lain-lain. Termasuk juga isu perbicaraan Lina Joy yang mendapat perhatian hingga ke peringkat antarabangsa. Kesemua ini adalah fenomena yang secara tabienya adalah hasil dari dasar SEKULAR negara yang menjadikan Islam hanya sebagai agama ritual dan upacara. Ia adalah ibarat buah yang sudah cukup ranum dari pohon SEKULAR yang ditanam, dibajai dan dijaga bersungguh-sungguh selama 50 tahun dan tibalah musim menuainya dalam era Abdullah Badawi. Kebetulan pula ia mudah dituai kerana kepimpinan Pak Lah yang lemah membuka ruang untuk pelbagai pihak mencabar kerajaan UMNO/BN. Apatah lagi mantan bosnya sentiasa merendah-rendahkan kepimpinan beliau. Maka forum awam bertajuk “Conversion to Islam: Article 121 (1A) of the Federal Constitution, Subashini and Shamala Revisited” adalah hanya salah satu dari rangkaian fenomena tersebut. Ia tidak akan dapat diselesaikan dengan tindakan ISA kepada mereka yang terlibat menganjurkannya. Tindakan seperti itu hanya ibarat menyapu sampah ke bawah tikar/permaidani.
Bersambung dalam bahagian kedua (akan disenaraikan fakta-fakta dan peristiwa yang akan menjustifikasikan premis dan natijah yang disimpulkan dalam Bahagian 1 ini).
No comments
Post a Comment